Lịch sử phát triển Trung tâm Khí tượng hàng không

Trước năm 2017, dịch vụ Khí tượng hàng không do Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam và Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam cùng đảm nhiệm, cung cấp. Từ ngày 01/01/2017, Bộ Giao thông vận tải quyết định chuyển giao nguyên trạng dịch vụ Khí tượng hàng không từ Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam về Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam.

Trong giai đoạn ban đầu, để đảm bảo dịch vụ Khí tượng hàng không (KTHK) sau khi chuyển giao từ Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam về Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam được an toàn, thông suốt, ổn định và hiệu quả, dịch vụ Khí tượng hàng không do 03 Trung tâm Khí tượng hàng Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất trực thuộc 03 Công ty Quản lý bay khu vực (Công ty Quản lý bay miền Bắc, miền Trung, miền Nam) và Trung tâm Cảnh báo thời tiết thuộc Trung tâm Quản lý luồng không lưu bảo đảm, cung cấp.
Nhằm xây dựng một hệ thống bảo đảm dịch vụ KTHK được thống nhất, chuyên nghiệp, xuyên suốt trong toàn quốc với chất lượng sản phẩm dịch vụ được nâng cao, đáp ứng yêu cầu của khách hàng, được sự đồng ý của Bộ Giao thông vận tải và Cục Hàng không Việt Nam, ngày 04/11/2020, Hội đồng thành viên Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã ban hành Quyết định số 662/QĐ-HĐTV thành lập Trung tâm Khí tượng hàng không trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở cung cấp dịch vụ KTHK thuộc Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam trước đây.
Theo quyết định, Trung tâm Khí tượng hàng không chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/2021 với các chức năng, nhiệm vụ chính:
-    Tổ chức triển khai thực hiện công tác cung cấp dịch vụ KTHK theo đúng tiêu chuẩn ICAO và các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam, bảo đảm chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
-    Phối hợp, hiệp đồng, hợp tác với các cơ quan, đơn vị liên quan trong và ngoài nước để bảo đảm cung cấp dịch vụ khí tượng có chất lượng, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của người sử dụng. Ký kết các văn bản thỏa thuận với các tổ chức có liên quan về cung cấp, trao đổi thông tin KTHK phục vụ hoạt động bay, phục vụ công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm, cứu nạn.
-    Xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển của Trung tâm báo cáo Tổng công ty. Tổ chức quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, kinh phí, cơ sở vật chất, các hệ thống kỹ thuật, các phương tiện, trang thiết bị được giao phục vụ công tác Khí tượng hàng không và các hoạt động khác.
-    Tổ chức đào tạo, huấn luyện nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động trong Trung tâm. Tổ chức nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả cung cấp dịch vụ KTHK.
Ngay sau khi thành lập, Trung tâm Khí tượng hàng không đã ổn định hoạt động về cơ cấu tổ chức với mô hình tinh gọn để thực hiện các chức năng cơ bản. Các Trung tâm Khí tượng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất, Trung tâm Cảnh báo thời tiết được điều chuyển về Trung tâm Khí tượng và thành lập 02 Phòng Hành chính - Tổng hợp và Phòng Nghiệp vụ.
Trung tâm Khí tượng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất chịu trách nhiệm tổ chức quan trắc, lập và phát hành các bản tin quan trắc thời tiết sân bay (METAR/SPECI, MET REPORT/SPECIAL…) tại 03 Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất tương ứng. Hai mươi Bộ phận Quan trắc thời tiết sân bay địa phương trên cả nước trực thuộc 20 đài kiểm soát không lưu thuộc các công ty Quản lý bay khu vực (Công ty Quản lý bay miền Bắc, miền Trung, miền Nam) chịu sự chỉ đạo, quản lý về chuyên môn khí tượng ngành dọc bởi các Trung tâm Khí tượng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất.
Trong thời gian qua, Trung tâm không ngừng nỗ lực nâng cao chất lượng dịch vụ Khí tượng hàng không phục vụ hoạt động bay thông qua việc thực hiện triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Xây dựng Phần mềm đồ họa bản tin SIGMET, Xoáy thuận nhiệt đới; Xây dựng Tiêu chuẩn cơ sở kỹ thuật cho hệ thống quan trắc tự động AWOS; Đầu tư mới hệ thống thu sản phẩm dự báo thời tiết toàn cầu (WAFS SADIS).
Đặc biệt, ngày 01/4/2024, Tổng giám đốc Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã quyết định điều chuyển các Hệ thống cơ sở dữ liệu Khí tượng hàng không cho Trung tâm Khí tượng hàng không quản lý khai thác và sử dụng. Theo kế hoạch năm 2024, Trung tâm Khí tượng hàng không thực hiện dự án Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu để nghiên cứu tích hợp toàn bộ các sản phẩm khí tượng hiện có của các sân bay khu vực nhằm đưa công tác dự báo khí tượng có tính thống nhất, tập trung và chính xác hơn đồng thời có sự chuẩn bị sẵn để tích hợp các dữ liệu và sản phẩm từ các hệ thống mới như các trạm quan trắc thời tiết tự động, trạm radar khí tượng đặc biệt tại các sân bay quốc tế cũng như sẵn sàng kết hợp với việc xây dựng mô hình dự báo khí tượng hàng không theo phương pháp số trị trong kế hoạch phát triển hiện nay của Ngành.
Với quyết tâm chính trị cao nhất và sự cố gắng, nỗ lực của toàn thể cán bộ, nhân viên, Trung tâm Khí tượng hàng không luôn hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch sản xuất, kinh doanh và nhiệm vụ Tổng công ty giao. Trung tâm đã tổ chức quản lý, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh một cách khoa học, chặt chẽ, đúng nguyên tắc. Bên cạnh đó, Trung tâm luôn phát huy vai trò của một đơn vị cung cấp dịch vụ KTHK chuyên nghiệp, đáp ứng hiệu quả yêu cầu của người sử dụng đảm bảo chất lượng, chính xác và kịp thời, nhất là trong lĩnh vực dự báo, cảnh báo, tư vấn.
Các cơ sở cung cấp dịch vụ khí tượng cung cấp dịch vụ cơ bản trên nền tảng đồng nhất, phát huy cao khả năng và tinh thần trách nhiệm, nhờ đó chất lượng sản phẩm, dịch vụ cung cấp được cải thiện rõ rệt, được cơ quan quản lý nhà nước về hàng không và các đối tượng sử dụng đánh giá cao.
Các bản tin quan trắc, dự báo, cảnh báo thời tiết sân bay, trên đường bay đầy đủ, đáp ứng yêu cầu về độ chính xác theo tiêu chuẩn ICAO cũng như yêu cầu người dùng. Số liệu, sản phẩm KTHK được cung cấp, trao đổi luôn thông suốt và kịp thời. Công tác tư vấn, thuyết trình thời tiết cho người sử dụng được chủ động và sát với thực tế hơn, phục vụ hiệu quả công tác bảo đảm hoạt động bay.
Công tác lập, cung cấp hồ sơ KTHK (trực tiếp hoặc từ xa) có chất lượng tốt, đáp ứng được yêu cầu, tạo điều kiện cho các tổ lái/đại diện hãng hàng không khai thác thuận lợi, dễ dàng, góp phần bảo đảm an toàn, hiệu quả cho các chuyến bay. Công tác trao đổi số liệu KTHK tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật ROBEX ICAO, bảo đảm số liệu khí tượng khai thác (OPMET) phục vụ kịp thời hoạt động bay trong khu vực và trên thế giới.
Qua những kết quả mà Trung tâm Khí tượng hàng không đạt được trong 03 năm hoạt động, ngày 05/01/2024 Hội đồng thành viên Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam ban hành Nghị quyết số 04/NQ-HĐTV về việc Phê duyệt phương án kiện toàn mô hình tổ chức Trung tâm Khí tượng hàng không giai đoạn 02 nhằm nâng cấp Trung tâm Khí tượng hàng không thành một đơn vị cung cấp dịch vụ thống nhất, chuyên nghiệp trong phạm vi toàn quốc để phát huy sức mạnh cơ chế, tạo điều kiện củng cố, phát triển dịch vụ KTHK.
Ngày 01/6/2024, Trung tâm thành lập mới 02 Phòng Tài chính - Kế hoạch và Phòng Kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ một cách bền vững, góp phần bảo đảm hoạt động bay an toàn, điều hòa, hiệu quả.
Theo kế hoạch triển khai Đề án, bộ phận quan trắc khí tượng tại các đài kiểm soát không lưu sẽ được điều chuyển về các Trung tâm Khí tượng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất thuộc Trung tâm Khí tượng hàng không.
Trong thời gian tới, Trung tâm Khí tượng hàng không xác định tập trung mọi nguồn lực, tích cực xây dựng và thực hiện các giải pháp để hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao, đặc biệt tập trung phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; chủ động đề xuất đổi mới, đầu tư, hiện đại hóa công nghệ nhằm cung cấp dịch vụ khí tượng hàng không có chất lượng và hiệu quả, theo đúng tiêu chuẩn ICAO và các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam, đáp ứng sự phát triển theo đúng theo kế hoạch, lộ trình đề ra, góp phần vào sự phát triển bền vững của Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam và ngành Giao thông vận tải.